Khái niệm báo cáo tài chính nhà nước và hướng dẫn lập BCTC mới nhất

Trong bối cảnh quản lý tài chính công ngày càng minh bạch và hiệu quả, việc lập và công bố Báo cáo tài chính nhà nước (BCTC NN) trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các cơ quan tài chính, Kho bạc Nhà nước và các đơn vị thuộc đối tượng quy định phải lập hoặc cung cấp thông tin lập BCTC nhà nước. Cùng Taxnet tìm hiểu rõ hơn về khái niệm, đối tượng, nội dung và hướng dẫn lập BCTC nhà nước theo quy định hiện hành để doanh nghiệp, cơ quan tài chính và kế toán có thể thực hiện đúng chuẩn và kịp thời.
Đọc thêm: 5 kỹ năng “vàng” giúp kế toán nữ thăng tiến nhanh trong nghề

Báo cáo tài chính nhà nước là gì?

Theo Nghị định 25/2017/NĐ‑CP (được ban hành ngày 14-3-2017), của Chính phủ, báo cáo tình hình tài chính nhà nước là báo cáo tài chính tổng hợp, dùng để phản ánh toàn bộ thông tin về tài sản; nợ phải trả; nguồn vốn của Nhà nước trên phạm vi toàn quốc hoặc phạm vi tỉnh tại thời điểm kết thúc kỳ báo cáo. Điều 2 Nghị định quy định rõ các đối tượng phải lập BCTC nhà nước và các đơn vị, tổ chức cung cấp thông tin để lập BCTC nhà nước. 

Theo Nghị định 25/2017/NĐ-CP, đối tượng liên quan đến BCTC nhà nước được chia đúng thành 2 nhóm chính:

Nhóm đơn vị có trách nhiệm lập BCTC nhà nước: bao gồm cơ quan tài chính các cấp và Kho bạc Nhà nước.

Nhóm đơn vị có trách nhiệm cung cấp thông tin để lập BCTC nhà nước: gồm các đơn vị sử dụng ngân sách, cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kinh tế của Nhà nước, các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách và các đơn vị khác được quy định.

Nội dung của báo cáo gồm những nội dung gì?

Tài sản của Nhà nước

Tài sản của Nhà nước gồm tất cả những gì Nhà nước giao cho các đơn vị thuộc đối tượng quy định quản lý và sử dụng như: tiền và các khoản tương đương tiền; các khoản phải thu; hàng tồn kho; đầu tư tài chính; cho vay; tài sản cố định hữu hình; xây dựng cơ bản dở dang; tài sản cố định vô hình; tài sản khác.

Nợ phải trả của Nhà nước

Bao gồm toàn bộ các khoản nợ của Chính phủ, nợ chính quyền địa phương và các khoản phải trả khác của các đơn vị thuộc diện phải lập BCTC nhà nước.

Nguồn vốn của Nhà nước

Nguồn vốn của Nhà nước bao gồm: Nguồn vốn hình thành tài sản; thặng dư (hoặc thâm hụt) lũy kế từ hoạt động tài chính nhà nước; nguồn vốn khác của Nhà nước.

Biểu mẫu báo cáo tình hình tài chính nhà nước toàn quốc và tỉnh được quy định tại Thông tư 133/2018/TT-BTC – văn bản hướng dẫn Nghị định 25, quy định cụ thể mẫu biểu, nội dung từng chỉ tiêu và phương pháp tổng hợp để lập BCTC nhà nước và Phụ lục I kèm theo Nghị định 25/2017/NĐ-CP.

Báo cáo kết quả hoạt động nhà nước được quy định thế nào?

Dẫn chiếu theo Điều 6 của Nghị định 25/2017/NĐ-CP: Báo cáo kết quả hoạt động tài chính nhà nước là báo cáo tài chính tổng hợp, dùng để phản ánh tình hình thu nhập, chi phí và kết quả hoạt động tài chính của Nhà nước trên phạm vi toàn quốc hoặc phạm vi tỉnh trong kỳ báo cáo.

Nội dung cụ thể:

Thu nhập của Nhà nước: gồm doanh thu thuộc ngân sách nhà nước (thuế; phí, lệ phí; dầu thô, khí thiên nhiên; vốn góp, đầu tư của Nhà nước; viện trợ không hoàn lại; doanh thu khác) và doanh thu không thuộc ngân sách nhà nước phát sinh trong kỳ.

Chi phí của Nhà nước: gồm các khoản chi từ nguồn ngân sách nhà nước (tiền lương, tiền công, hàng hóa dịch vụ, hao mòn, hỗ trợ, lãi vay …) và chi phí từ nguồn ngoài ngân sách phát sinh trong kỳ.

Kết quả hoạt động tài chính: là chênh lệch giữa thu nhập và chi phí, phản ánh thặng dư hoặc thâm hụt.

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ trong báo cáo tài chính nhà nước được quy định như thế nào?

Theo Điều 7 của Nghị định 25/2017/NĐ-CP: Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là báo cáo tài chính tổng hợp, phản ánh tình hình lưu chuyển tiền tệ, bao gồm các luồng tiền thu vào, các luồng tiền chi ra từ các hoạt động: chủ yếu, đầu tư và tài chính trong kỳ báo cáo; số dư tiền và tương đương tiền tại thời điểm kết thúc kỳ báo cáo của Nhà nước trên phạm vi toàn quốc hoặc tỉnh. Cụ thể:

Luồng tiền từ hoạt động chủ yếu phát sinh từ các hoạt động thường xuyên của Nhà nước, không phải đầu tư hay tài chính.

Luồng tiền từ hoạt động đầu tư phát sinh từ mua sắm, xây dựng, thanh lý, nhượng bán tài sản dài hạn và khoản đầu tư khác.

Luồng tiền từ hoạt động tài chính phát sinh từ vay, trả nợ vay và các hoạt động tài chính khác của Nhà nước.

Báo cáo tài chính nhà nước được lập dựa theo các căn cứ nào?

Căn cứ Khoản 1 Điều 30 của Luật Kế toán 2015 quy định thì BCTC nhà nước được lập trên cơ sở hợp nhất báo cáo tài chính của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức kinh tế và các đơn vị có liên quan khác thuộc khu vực nhà nước.

BCTC nhà nước dùng để tổng hợp và thuyết minh về tình hình tài chính nhà nước, kết quả hoạt động tài chính nhà nước và lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính nhà nước trên phạm vi toàn quốc và từng địa phương.

Cách lập Báo cáo tình hình tài chính nhà nước và Báo cáo kết quả hoạt động tài chính nhà nước

Bước 1: Tổng hợp số liệu

Tổng hợp số liệu các chỉ tiêu liên quan được trình bày trên các báo cáo được sử dụng làm căn cứ lập BCTC nhà nước theo hướng dẫn tại Thông tư 133/2018/TT‑BTC.

Bước 2: Loại trừ các giao dịch nội bộ

Thực hiện loại trừ các giao dịch nội bộ theo hướng dẫn tại Điều 11 của Thông tư 133/2018/TT-BTC.

Bước 3: Tổng hợp và trình bày báo cáo

Sau khi loại trừ và tổng hợp, các chỉ tiêu được trình bày theo biểu mẫu và hướng dẫn của Bộ Tài chính như Phụ lục kèm theo Thông tư 133/2018/TT-BTC.

Cách lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

Xác định lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động chủ yếu.

Xác định lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động đầu tư.

Xác định lưu chuyển tiền tệ từ hoạt động tài chính.

Xác định lưu chuyển tiền thuần trong kỳ.

Xác định tiền và các khoản tương đương tiền đầu kỳ.

Xác định ảnh hưởng của chênh lệch tỷ giá.

Xác định tiền và các khoản tương đương tiền cuối kỳ: tổng hợp từ các chỉ tiêu nêu tại bước 4, 5, 6.

Quy trình này đảm bảo báo cáo phản ánh đúng dòng tiền của Nhà nước trong kỳ báo cáo và số dư cuối kỳ.

Quyền và trách nhiệm trong việc lập BCTC nhà nước

Kho bạc Nhà nước hỗ trợ Bộ Tài chính trong việc chuẩn bị BCTC nhà nước toàn quốc để trình lên Chính phủ và sau đó báo cáo trước Quốc hội.

Ở cấp tỉnh: Kho bạc Nhà nước tỉnh có trách nhiệm lập BCTC nhà nước tỉnh, dựa trên hướng dẫn của cơ quan Kho bạc Trung ương, sau đó trình Ủy ban nhân dân tỉnh để báo cáo trước Hội đồng nhân dân tỉnh và gửi lên Kho bạc Nhà nước trung ương.

Trường hợp các cơ quan, đơn vị, tổ chức không tuân thủ quy định cung cấp thông tin theo Nghị định thì Kho bạc Nhà nước sẽ công khai danh sách những đơn vị vi phạm và tạm dừng việc chi ngân sách cho họ (trừ các khoản chi bắt buộc như lương, phụ cấp, trợ cấp xã hội, học bổng…) cho đến khi họ thực hiện đúng quy định.