Nghiệp vụ kế toán thường gặp liên quan đến tài khoản hàng hóa

 

1.1 Hàng hóa mua ngoài nhập kho doanh nghiệp, căn cứ hóa đơn, phiếu nhập kho và các chứng từ có liên quan:

            a) Khi mua hàng hóa, nếu thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (1561) (chi tiết hàng hóa mua vào và hàng hóa sử dụng như hàng thay thế đề phòng hư hỏng)

            Nợ TK 1534 - Thiết bị, phụ tùng thay thế (giá trị hợp lý)

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (thuế GTGT đầu vào)

                        Có các TK 111, 112, 141, 331,... (tổng giá thanh toán).

            Nếu thuế GTGT đầu vào không được khấu trừ thì trị giá hàng hóa mua vào bao gồm cả thuế GTGT.

            b) Khi nhập khẩu hàng hóa:

            - Khi nhập khẩu hàng hóa, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa

                        Có TK 331 - Phải trả cho người bán

            Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33312) (nếu thuế GTGT đầu vào của hàng nhập khẩu không được khấu trừ)

                        Có TK 3332- Thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có)

                        Có TK 3333 - Thuế xuất, nhập khẩu (chi tiết thuế nhập khẩu)

                        Có TK 33381 - Thuế bảo vệ môi trường.

            - Nếu thuế GTGT đầu vào của hàng nhập khẩu được khấu trừ, ghi:

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ

                        Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33312).

            - Trường hợp mua hàng hóa có trả trước cho người bán một phần bằng ngoại tệ thì phần giá trị hàng mua tương ứng với số tiền trả trước được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước. Phần giá trị hàng mua bằng ngoại tệ chưa trả được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm mua hàng.

1.2 Trường hợp đã nhận được hóa đơn của người bán nhưng đến cuối kỳ kế toán, hàng hóa chưa về nhập kho thì căn cứ vào hóa đơn, ghi:

            Nợ TK 151 - Hàng mua đang đi đường

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)

                        Có các TK 111, 112, 331,...

            - Sang kỳ kế toán sau, khi hàng mua đang đi đường về nhập kho, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (1561)

                        Có TK 151 - Hàng mua đang đi đường.

1.3 Trường hợp khoản chiết khấu thương mại hoặc giảm giá hàng bán nhận được (kể cả các khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng kinh tế về bản chất làm giảm giá trị bên mua phải thanh toán) sau khi mua hàng thì kế toán phải căn cứ vào tình hình biến động của hàng hóa để phân bổ số chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán được hưởng dựa trên số hàng còn tồn kho, số đã xuất bán trong kỳ:

            Nợ các TK 111, 112, 331,....

                        Có TK 156 - Hàng hóa (nếu hàng còn tồn kho)

                        Có TK 632 - Giá vốn hàng bán (nếu đã tiêu thụ trong kỳ)

                        Có TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (nếu có).

1.4 Giá trị của hàng hóa mua ngoài không đúng quy cách, phẩm chất theo hợp đồng kinh tế phải trả lại cho người bán, ghi:

            Nợ các TK 111, 112,...

            Nợ TK 331 - Phải trả cho người bán

                        Có TK 156 - Hàng hóa (1561)

                        Có TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (nếu có).

1.5 Phản ánh chi phí thu mua hàng hoá, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (1562)

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)

                        Có các TK 111, 112, 141, 331,...

1.6. Khi mua hàng hóa theo phương thức trả chậm, trả góp, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (theo giá mua trả tiền ngay)

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)

            Nợ TK 242 - Chi phí trả trước {phần lãi trả chậm là số chênh lệch giữa tổng số tiền phải thanh toán trừ (-) Giá mua trả tiền ngay trừ thuế GTGT (nếu được khấu trừ)}

                        Có TK 331 - Phải trả cho người bán (tổng giá thanh toán).

            Định kỳ, tính vào chi phí tài chính số lãi mua hàng trả chậm, trả góp phải trả, ghi:

            Nợ TK 635 - Chi phí tài chính

                        Có TK 242 - Chi phí trả trước.

1.7. Khi mua hàng hoá bất động sản về để bán, kế toán phản ánh giá mua và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua hàng hóa BĐS, ghi:

            Nợ TK 1567 - Hàng hoá bất động sản (giá mua chưa có thuế GTGT)

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1332)

                        Có các TK 111, 112, 331,...

1.8. Trường hợp bất động sản đầu tư chuyển thành hàng tồn kho khi chủ sở hữu có quyết định sửa chữa, cải tạo, nâng cấp để bán:

            - Khi có quyết định sửa chữa, cải tạo, nâng cấp bất động sản đầu tư để bán, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (TK 1567) (giá trị còn lại của BĐS đầu tư)

            Nợ TK 214 - Hao mòn TSCĐ ((2147) - Số hao mòn lũy kế)

                        Có TK 217 - Bất động sản đầu tư (nguyên giá).

            - Khi phát sinh các chi phí sửa chữa, cải tạo, nâng cấp triển khai cho mục đích bán, ghi:

            Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ

                        Có các TK 111, 112, 152, 334, 331,...

            - Khi kết thúc giai đoạn sửa chữa, cải tạo, nâng cấp triển khai cho mục đích bán, kết chuyển toàn bộ chi phí ghi tăng giá trị hàng hóa bất động sản, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (1567)

                        Có TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang.

1.9. Trị giá hàng hóa xuất bán được xác định là tiêu thụ, ghi:

            Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán

                        Có TK 156 - Hàng hóa (1561).

            Đồng thời kế toán phản ánh doanh thu bán hàng:

            - Nếu tách ngay được các loại thuế gián thu tại thời điểm ghi nhận doanh thu, ghi:

            Nợ các TK 111, 112, 131,... (tổng giá thanh toán)

Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

                        Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

            - Nếu không tách ngay được thuế, kế toán ghi nhận doanh thu bao gồm cả thuế. Định kỳ kế toán xác định số thuế phải nộp và ghi giảm doanh thu, ghi:

            Nợ TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ(tổng giá thanh toán)

                        Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

1.10. Trường hợp thuê ngoài gia công, chế biến hàng hóa:

            - Khi xuất kho hàng hóa đưa đi gia công, chế biến, ghi:

            Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang

                        Có TK 156 - Hàng hóa (1561).

            - Chi phí gia công, chế biến hàng hóa, ghi:

            Nợ TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang

            Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (nếu có)

                        Có các TK 111, 112, 331,...

            - Khi gia công xong nhập lại kho hàng hóa, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hóa (1561)

                        Có TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang.

1.11. Khi xuất kho hàng hóa gửi cho khách hàng hoặc xuất kho cho các đại lý, doanh nghiệp nhận hàng ký gửi,..., ghi:

            Nợ TK 157 - Hàng gửi đi bán

                        Có TK 156 - Hàng hóa (1561).

1.12. Khi xuất kho hàng hóa cho các đơn vị hạch toán phụ thuộc trong nội bộ doanh nghiệp để bán:

            - Trường hợp đơn vị hạch toán phụ thuộc được phân cấp ghi nhận doanh thu, giá vốn, kế toán ghi nhận giá vốn hàng hóa xuất bán, ghi:

            Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán

                        Có TK 156 - Hàng hóa.

            Đồng thời kế toán ghi nhận doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ, ghi:

            Nợ các TK 111, 112, 131,... (tổng giá thanh toán)

                        Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

                        Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

            - Trường hợp đơn vị hạch toán phụ thuộc không được phân cấp ghi nhận doanh thu, giá vốn, kế toán ghi nhận giá trị hàng hóa luân chuyển giữa các khâu trong nội bộ doanh nghiệp là khoản phải thu nội bộ, ghi:

            Nợ TK 136 - Phải thu nội bộ

                        Có TK 156 - Hàng hóa

                        Có TK 333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước.

1.13. Trường hợp doanh nghiệp sử dụng hàng hóa để biếu tặng, khuyến mại, quảng cáo (theo pháp luật về thương mại), khi xuất hàng hóa cho mục đích khuyến mại, quảng cáo:

            a) Trường hợp xuất hàng hóa để biếu tặng, khuyến mại, quảng cáo không thu tiền, không kèm theo các điều kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng hóa...., kế toán ghi nhận giá trị hàng hóa vào chi phí bán hàng (chi tiết hàng khuyến mại, quảng cáo), ghi:

            Nợ TK 641- Chi phí bán hàng

                        Có TK 156 - Hàng hóa (giá vốn).

            b) Trường hợp xuất hàng hóa để khuyến mại, quảng cáo nhưng khách hàng chỉ được nhận hàng khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng hóa (ví dụ như mua 2 sản phẩm được tặng 1 sản phẩm....) thì kế toán phải phân bổ số tiền thu được để tính doanh thu cho cả hàng khuyến mại, giá trị hàng khuyến mại được tính vào giá vốn hàng bán (trường hợp này bản chất giao dịch là giảm giá hàng bán).

            - Khi xuất hàng hóa khuyến mại, kế toán ghi nhận giá trị hàng khuyến mại vào giá vốn hàng bán, ghi:

            Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán (giá thành sản xuất)

                        Có TK 156 - Hàng hóa.

            - Ghi nhận doanh thu của hàng khuyến mại trên cơ sở phân bổ số tiền thu được cho cả sản phẩm, hàng hóa được bán và hàng hóa khuyến mại, quảng cáo, ghi:

            Nợ các TK 111, 112, 131…

                        Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

                        Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33311) (nếu có).

            c) Nếu hàng hóa biếu tặng cho cán bộ công nhân viên được trang trải bằng quỹ khen thưởng, phúc lợi, kế toán phải ghi nhận doanh thu, giá vốn như giao dịch bán hàng thông thường, ghi:

            - Ghi nhận giá vốn hàng bán đối với giá trị hàng hóa dùng để biếu, tặng công nhân viên và người lao động:

            Nợ TK 632 - Giá vốn hàng bán

                        Có TK 156 - Hàng hóa.

            - Ghi nhận doanh thu của hàng hóa được trang trải bằng quỹ khen thưởng, phúc lợi, ghi:

            Nợ TK 353 - Quỹ khen thưởng, phúc lợi (tổng giá thanh toán)

                        Có TK 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

                        Có TK 3331 - Thuế GTGT phải nộp (33311) (nếu có).

            d) Trường hợp doanh nghiệp là nhà phân phối hoạt động thương mại được nhận hàng hoá (không phải trả tiền) từ nhà sản xuất để quảng cáo, khuyến mại cho khách hàng mua hàng của nhà sản xuất, nhà phân phối

            - Khi nhận hàng của nhà sản xuất (không phải trả tiền) dùng để khuyến mại, quảng cáo cho khách hàng, nhà phân phối phải theo dõi chi tiết số lượng hàng trong hệ thống quản trị nội bộ của mình và thuyết minh trên Bản thuyết minh Báo cáo tài chính đối với hàng nhận được và số hàng đã dùng để khuyến mại cho người mua.

            - Khi hết chương trình khuyến mại, nếu không phải trả lại nhà sản xuất số hàng khuyến mại chưa sử dụng hết, kế toán ghi nhận thu nhập khác là giá trị số hàng khuyến mại không phải trả lại, ghi:

            Nợ TK 156 - Hàng hoá (theo giá trị hợp lý)

                        Có TK 711 - Thu nhập khác.